Quan sát việc xét xử các vụ đại án liên quan đến tham nhũng, đưa và nhận hối lộ gần đây, đa số các bị cáo hoặc người bào chữa cho họ đều xin được khoan hồng, giảm nhẹ mức án, đặc biệt đối với những bị cáo đang đối diện với mức án cao nhất là tử hình.

Nỗi sợ hãi trước các hình phạt nghiêm khắc đó bao trùm và có thể làm họ quên rằng lòng tham trong con người họ là nguyên nhân chính, sâu xa nhất, đã mê dụ, dẫn dắt họ phạm tội.

1. Lòng tham có nguồn gốc từ sự sợ hãi?

Câu hỏi này đặt ra một suy nghĩ sâu sắc về tính chất của con người và nguồn gốc của những xúc cảm khá phổ biến. Có nhiều cách tiếp cận để giải thích mối quan hệ giữa sợ hãi và lòng tham: Sợ hãi thường là phản ứng tự nhiên của con người đối với những mối nguy hiểm tiềm tàng… Khi chúng ta sợ hãi, bản năng tự vệ có thể đẩy chúng ta đến hành vi bảo vệ bản thân, đôi khi đi kèm với việc tìm mọi cách để đạt được sự an toàn cao nhất. Một số nhà tâm lý học cho rằng, trong vô thức, lòng tham có thể bắt nguồn từ nỗi sợ hãi thiếu thốn.

Ảnh minh họa / Tuyengiao.vn

Khi con người lo lắng về việc không có đủ tài nguyên thiết yếu như thức ăn, nơi ở hoặc sự an toàn, họ có thể phát triển xu hướng tích trữ hoặc theo đuổi tài sản vật chất một cách ám ảnh. Nỗi sợ hãi này có thể thúc đẩy họ tham lam hơn mức cần thiết để bảo đảm an ninh cho bản thân. Lòng tham cũng có thể được sử dụng như một cơ chế để bù đắp cho sự thiếu hụt về cảm xúc hoặc lòng tự trọng. Khi con người cảm thấy không được yêu thương, không có giá trị hoặc thành công, họ có thể tìm kiếm sự thỏa mãn trong việc tích lũy tài sản hoặc đạt được địa vị xã hội. Việc theo đuổi những thứ này một cách thái quá có thể là biểu hiện của lòng tham.

2. Câu hỏi ngược lại, sợ hãi là nguồn gốc của lòng tham trong mối quan hệ xã hội?

Có thể thấy rằng trong một số trường hợp, sự sợ hãi và cạnh tranh có thể dẫn đến lòng tham. Ví dụ, khi một cá nhân sợ rằng họ sẽ mất đi những gì họ đang cố gắng tích lũy, họ có thể hành động để bảo toàn và gia tăng các lợi ích đó được nhiều hơn người khác. Lòng tham có thể dẫn đến sự lo lắng về việc không đủ, không thành công, không được công nhận, và điều này có thể gây ra sự sợ hãi về sự thiếu hụt hoặc sự thất bại. Trong một mối quan hệ xã hội phức tạp, sự sợ hãi có thể là một trong những nguồn gốc của lòng tham, đặc biệt là khi nó dẫn đến những lo lắng về mất mát hoặc sự kém cỏi. Tuy nhiên, mối quan hệ này không phải lúc nào cũng là tuyệt đối và có thể có nhiều yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến lòng tham của con người.

3. Những hiện tượng xã hội tiêu cực đang xảy ra như lừa đảo, dối trá, gian lận và đặc biệt là tham nhũng có thể được hiểu và tiếp cận dưới những khía cạnh tâm lý đề cập ở trên về sự sợ hãi và lòng tham.

Tuy nhiên, lòng tham không phải lúc nào cũng là một cảm xúc tiêu cực. Khi được điều chỉnh và kiểm soát bởi lý trí và đạo đức, nó có thể thúc đẩy mọi người đạt được mục tiêu và cải thiện cuộc sống của họ, được biểu hiện như niềm đam mê học hỏi, ý chí cầu tiến, ham muốn được cống hiến, chia sẻ, giúp đỡ cộng đồng, v.v…

Sự sợ hãi và lòng tham cũng có thể phản ánh giá trị và nhân phẩm cá nhân. Một người có giá trị cao về tình yêu thương và sự chia sẻ có thể ít có cảm giác sợ hãi và do đó ít bị chi phối bởi lòng tham hơn một người đặt giá trị cao về sự giàu có vật chất và quyền lực. Cách mà mỗi người đối phó với sự sợ hãi và lòng tham có thể phản ánh giá trị và đạo đức cá nhân của họ.

Hiểu được những hậu quả tiêu cực của lòng tham cũng như nỗi sợ hãi sâu kín trong tâm hồn có thể giúp con người điều chỉnh hành vi của mình, hướng đến một cuộc sống cân bằng và hạnh phúc hơn. Thay vì đặt nặng vào vật chất và lợi ích cá nhân, con người nên trân trọng những giá trị tinh thần, vun đắp các mối quan hệ ý nghĩa và sống một cuộc sống trọn vẹn với những trải nghiệm quý giá, an lành.

HOÀNG HUY 

Visits: 4